Waarom een vijver?

Water is leven dat weet toch iedereen? Als u het bezwaar van het onderhoud aan een vijver even aan de kant schuift, want het valt allemaal best mee wanneer u het goed doet, dan is een mooie vijver een aanwinst voor uw tuin. Een vijver in de tuin trekt veel dierenleven waaronder insecten, amfibieën, zoogdieren en vogels. Een tuinvijver, met ondiepe delen en begroeide randen, is ook een drinkplaats, een schuilplaats,  een badplaats voor allerlei dieren of een nestelplaats voor vogels.

Voor ons, mensen, kan de vijver, naast een levend beeldscherm, ook een spiegel zijn waar wolken en planten op een mooie dag in gespiegeld worden. Op warme dagen geeft een vijver verkoeling, vliegen libellen, zonnen kikkers, en bewegen de schaatsenrijders, een insect behorend tot de Onderorde van de wantsen, schijnbaar zonder weerstand over het wateroppervlak. Een fascinerend geheel!

De vijver in het tuinontwerp

Over de plaats, de vorm en de grootte van de vijver moet goed nagedacht worden. Bij het inpassen van een vijver in een tuinontwerp of tuinschets spelen verschillende factoren een rol.
In de eerste plaats zou een natuurlijke vijver of rechthoekige vijver goed te zien moeten zijn vanuit de woning. Daarbij is het belangrijk dat de belangrijkste vijver-as in de kijkrichting wordt aangebracht. Vijvers die overdwars worden geplaatst vormen vaak een barrière naar de andere tuindelen en dragen zelden tot niet bij aan de dieptewerking van de tuin.

In de tweede plaats is het belangrijk dat de grootte van de nieuwe vijver in verhouding is met de ruimte in de tuin waarin de vijver zich zal bevinden. Een te kleine vijver in een te grote open ruimte kan is niet in verhouding en dat kan dan als storend worden ervaren.

In de derde plaats is het goed om te beseffen dat een vijver met een natuurlijk karakter altijd op het laagste punt in de tuin ligt. Verhoogde vijvers, zoals de rechthoekige vijvers in moderne tuinen, doen minder natuurlijk aan en zijn ook vaak aangelegd in de hartlijn van deuren, ramen of gevelvlakken.

Natuurlijke invloeden van zon en wind

In de vierde plaats vormt de aanwezigheid van voldoende zonlicht ook een rol bij het situeren van een vijver. Als leidraad kan gelden dat de vijver minstens driekwart deel van de dag in de zon moet komen te liggen. Zonlicht heeft een positief effect op de aanwezige zuurstofplanten. Waterlelies hebben directe zon nodig om de bloemen te kunnen openen.

Minder van belang maar wel mooi meegenomen is, in de vijfde plaats, dat de vijver voldoende wind beschutting heeft. In een beschutte tuin zal de vijver zich beter ontwikkelen dan een vijver in een open vlakte of onbeschutte tuin. Beschutting kan worden gemaakt door het aanplanten van struiken en bomen aan de windzijde van de tuin.

Hoe leg ik een vijver aan?

Bij het aanleggen van een vijver heeft u de keuze tussen een op maat gemaakte vijver van vijverfolie en tussen een voorgevormde, eventueel speciaal voor u gemaakte, vijverbak. Vijverfolies zoals EPDM glad of met profiel, worden doorgaans aangeboden door verschillende fabrikanten en zijn in verschillende diktes te krijgen. De meeste voorgevormde vijvers hebben een min of meer natuurlijke vorm en zijn voorzien van plantranden.

Hoe diep moet een vijver zijn?

Wanneer we de boekjes erop nalezen dan verschilt dat nog al eens. De ene auteur geeft minimaal 60 cm aan en een ander prefereert een vijverdiepte van 80 tot 90 cm. Een diepte van 80 tot 90 cm wordt geadviseerd in verband met het mogelijk bevriezen van de vijver in strenge winters. Maar met het opwarmen van de aarde rijst de vraag of er ooit nog een winter komt die 50-60 cm ijs op de vijver kan veroorzaken… Wat wel een punt is is dat vijvers die iets dieper zijn minder snel worden opgewarmd waardoor algenbloei minder snel op zal treden. De diepte van een vijver is dan ook mede afhankelijk van de ligging van een vijver in de tuin maar als vuistregel kan tegenwoordig voor de diepte van een kleine vijver 60-70 cm aangehouden worden. Voor grotere vijvers blijft een diepte van 80-90 cm aan te bevelen. Wordt de vijver nog dieper aangelegd dan wordt het onderhoud aan bijvoorbeeld de waterlelies wat lastiger.

Zwemvijvers zijn vaak toch wat dieper. Doorgaans is de gemiddelde diepte van een zwemvijver rond de 150 cm. Moet er vanaf de kant gedoken kunnen worden dan dient een vijver toch een meter dieper aangelegd te worden.

Hoe werk ik de vijverrand af?

Uiteraard is het niet zo fraai wanneer de folie in de vijverrand zichtbaar is. Bij moderne rechthoekige vijvers worden de bovenranden meestal afgewerkt met een overstek van minimaal 5 cm waardoor de slagschaduw de folie onzichtbaar maakt. De materialen waarmee een vijverrand van een strakke vijver kan worden afgewerkt zijn:

• Door bijvoorbeeld opsluitbanden van bestrating plat te leggen kan de vijverrand vrij goedkoop worden afgewerkt. Deze banden zijn bovendien in verschillende kleuren te koop. Eventueel kunnen de hoeken van de vijver in verstek worden gezaagd.
• In de handel zijn vijverranden met rechte stukken en speciale hoekstukken. De kosten van deze vijverranden variëren door de dikte, de breedte, de lengte en de gebruikte soort natuursteen. Relatief goedkope vijverranden van Aziatisch hardsteen zijn vaak vrij zacht en kunnen lichter worden. Terwijl vijverranden van graniet of basalt veel harder zijn en goed op kleur blijven. De breedte van vijverranden variëren van 10 cm tot wel 50 cm.
• Niet behandeld hout is de beste keus.
• Zodanig aanbrengen dat het staal het wateroppervlakte niet raakt.
• (RVS)
• Zink, koper en lood liever niet in verband met de giftigheid.

Bij natuurlijke vijvers met gebogen oevers kan de binnenzijde van de vijverrand afgewerkt worden met een flexibele kunststof of dunne houten strip. De bovenzijde van de vijverrand kan afgewerkt worden door het aanbrengen van:

• Een begroeiingsmat.
• Keien en grind.
• Dit is platte natuursteen in regelmatige of onregelmatige vormen.
• Wintergroene planten.
• Bestrating of oude dakpannen.

Waterelement in de tuin

In plaats van een complete vijver kunt u ook besluiten om een ander waterelement zoals een terras- of tuinfontein aan te brengen. Dit type waterelementen zijn te kust en te keur te koop en voor veel budgetten een stuk aantrekkelijker dan de aanleg van een complete vijver.

We onderscheiden de volgende waterelementen:

Meestal met stilstaand water wat regelmatig met de hand moet worden ververst en/of bijgevuld.

• Het water wordt uit een vierkant vlak omhoog gestuwd en stroomt weer terug in de opvangbak.
• Het water valt uit een aantal pijpen of stroomt over een plaat waarbij het water wordt opgevangen in een ondergronds bassin. Dit bassin is voorzien van een rooster met een afdekking van grind of keien.
• Fonteinschalen zijn rond of onregelmatig van vorm en het water wordt ondergronds opgevangen in een bassin en weer opgepompt.
• Waterbollen en de natuurlijke vorm: bronstenen. Door de wat hogere uitstroomopening zijn waterbollen en bronstenen meestal geschikt om te worden toegepast in een rand van lage beplanting. De waterbassins zijn net als bij de meeste waterelementen onzichtbaar.
• Overige waterelementen. Er bestaan ook vierkante blokachtige waterelementen die geschikt zijn voor de wat modernere tuinen.
• Dit zijn waterelementen die regelmatig of onregelmatig water spuiten waarbij het weggespoten water weer opgevangen wordt in een ondergronds reservoir.

Vijverinspiratie opdoen?

In De Tuinen van Appeltern zijn tientallen verschillende vijvers aangelegd met even zoveel vijverrand afwerkingen. Binnen de honderden voorbeeldtuinen zijn zowel moderne rechthoekige vijvers te vinden als een natuurlijke zwemvijver. Naast verschillende grote vijvers zijn er ook voorbeelden te vinden van landelijke sloten en mini-vijvers.

Gedurende de wandeling door De Tuinen van Appeltern komt u vele vijvervoorbeelden tegen en krijgt u ook een goede indruk van de verscheidenheid en mogelijkheden van de vijveraanleg. Uiteraard kunnen wij u ook advies geven met betrekking tot de inpassing van een nieuwe vijver.