éénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna)
Inleiding
De éénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna) of eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna) is een veelzijdige inheemse struik of kleine boom die vooral bekend staat om zijn witte voorjaarsbloesem, diepe insnijdingen in het blad en opvallende rode bessen in de herfst. Niet alleen zorgt deze plant voor seizoensbeleving, hij is ook van grote waarde voor insecten, vogels en andere dieren.
Aanvankelijk werd de meidoorn vooral gebruikt als heg of perceelafscheiding, dankzij zijn dichte takken en doorns. Inmiddels is hij geliefd in natuurlijke tuinen, houtwallen, voedselbossen en landschappelijke beplanting vanwege zijn esthetiek en ecologische betekenis.
1. Algemene informatie over éénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna)
- Wetenschappelijke naam: Crataegus monogyna
- Nederlandse naam: Eénstijlige meidoorn
- Synoniemen: Haagdoorn
- Familie: Rosaceae (Rozenfamilie)
- Herkomst: Europa, Noord-Afrika, West-Azië
- Levensduur: Bladverliezende struik of kleine boom
- Inheems?: Ja, in heel Nederland veelvoorkomend
2. Naamverklaring
De geslachtsnaam Crataegus is afgeleid van het Griekse ‘kratos’ (kracht), verwijzend naar het harde hout. De soortnaam monogyna betekent ‘éénstijlig’, wat slaat op de enkele stamper in de bloem.
De Nederlandse naam ‘meidoorn’ verwijst naar de bloei in mei en de scherpe doorns die de takken beschermen. Hij wordt vaak verward met de tweestijlige meidoorn (Crataegus laevigata), maar is daaraan te herkennen door de dieper ingesneden bladeren en de eenstijlige bloemen.
3. Plantbeschrijving van éénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna)
Groeivorm
De éénstijlige meidoorn groeit als brede, sterk vertakte struik of boom. De jonge planten zijn opgaand, later verbreden ze zich tot een karaktervolle, grillige vorm.
- Hoogte: 4–10 meter
- Breedte: 3–8 meter
- Groeiwijze: breed uitgroeiend, vaak onregelmatig van vorm
Stam/stengels
- Bruingrijze, schilferige bast
- Takken met stevige, scherpe doorns
- Oudere bomen krijgen een karaktervolle stam
Blad
- Vorm: diep ingesneden, gelobd
- Kleur: donkergroen, glanzend
- Herfstkleur: geel tot oranjebruin
- Bijzonderheden: compacte bladstand, geschikt voor hagen
Bloei
- Bloeitijd: mei
- Bloemkleur: wit
- Bloemvorm: vijfdelig met één stamper
- Geur: sterk, honingachtig
- Bijzonderheden: bloemen worden druk bezocht door bijen
Vrucht
- Type: schijnvrucht (meidoornbes)
- Kleur: rood
- Gebruik: eetbaar voor vogels en soms gebruikt in jam of thee
- Tijdstip: vanaf september, vaak tot in de winter aanwezig
4. Standplaats en groeiomstandigheden
- Licht: volle zon tot lichte schaduw
- Bodemtype: matig voedselrijk tot voedselrijk
- Grondsoort: klei, leem, zand
- pH: licht zuur tot basisch
- Vochtigheid: droog tot vochtig, maar niet nat
- Winterhardheid: uitstekend (zone 4)
- Windgevoeligheid: goed bestand tegen wind en luchtverontreiniging
Deze soort is bijzonder sterk en past zich makkelijk aan uiteenlopende omstandigheden aan. Daardoor is hij geschikt voor uiteenlopende toepassingen, van dichte hagen tot solitaire bomen.
5. Aanplant en onderhoud
- Aantal per m²: 1 (als boom), 3–5 per meter voor hagen
- Aanplanttijd: herfst of vroege lente
- Snoei:
- Struikvorm kan worden gesnoeid tot haag
- Boomvorm jaarlijks licht vormsnoeien
- Bemesting: doorgaans niet nodig
- Watergift: alleen bij aanplant of extreme droogte
- Bijzonderheden:
- Dichte vertakking biedt nestgelegenheid
- Doornen zorgen voor natuurlijke beveiliging
6. Veelgestelde vragen over de éénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna)
1. Wanneer bloeit de éénstijlige meidoorn?
In mei, soms begin juni.
2. Is deze plant giftig?
Nee, vruchten zijn eetbaar (vooral voor dieren); bladeren en bloemen niet giftig.
3. Hoe groot wordt een meidoorn?
Tot 10 meter als boom, maar als haag compact te houden.
4. Kan hij in de zon?
Ja, hij groeit het best in volle zon.
5. Is eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna) geschikt voor kleine tuinen?
Als haag wel, als boom minder vanwege de grootte.
6. Heeft de boom sierwaarde in de herfst?
Ja, vanwege de oranjerode bessen en herfstkleur.
7. Is deze plant aantrekkelijk voor dieren?
Zeer – vogels, insecten en kleine zoogdieren gebruiken hem als voedsel- en schuilplek.
8. Kan ik eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna) gebruiken als haag?
Absoluut – een van de beste soorten voor inheemse gemengde hagen.
9. Is hij gevoelig voor ziektes?
Over het algemeen sterk, maar kan gevoelig zijn voor meeldauw of vuur.
10. Heeft hij worteluitlopers?
Nee, de soort groeit uit zaad of stek, niet via worteluitlopers.
7. Goede combinaties van éénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna) met andere planten
- Hulst (Ilex aquifolium) – wintergroen accent
- Liguster (Ligustrum vulgare) – aanvullende haagplant
- Gelderse roos (Viburnum opulus) – bloem- en bessencombinatie
- Veldesdoorn (Acer campestre) – voor gemengde heggen
- Wilde roos (Rosa canina) – rozenbottels en bloei
- Hazelaar (Corylus avellana) – eetbare noot en structuur
- Vlier (Sambucus nigra) – bloei en vlierbessen
- Sleedoorn (Prunus spinosa) – stekelige besdrager
- Kamperfoelie (Lonicera periclymenum) – geurige klimmer
- Klimop (Hedera helix) – bodembedekker of klimmer
8. Conclusie
De éénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna) is een van de waardevolste inheemse heesters die onze tuinen rijker maakt – niet alleen esthetisch, maar ook ecologisch. Dankzij zijn bloesem, bessen, doorns en dichte takkenstructuur biedt hij voedsel, beschutting en bescherming aan talloze diersoorten.
Bovendien is hij sterk, onderhoudsarm en breed toepasbaar. Kortom: een klassieke én toekomstbestendige plant voor biodiversiteit en landschapsschoon.
9. Bekende cultivars van Crataegus monogyna
| Cultivar | Beschrijving |
|---|---|
| ‘Stricta’ | Smal opgaande groei, ideaal voor smallere tuinen of laanbeplanting. |
| ‘Compacta’ | Kleinblijvende, bolronde struikvorm, geschikt voor kleinere tuinen. |
| ‘Pendula’ | Treurvorm met sierlijk afhangende takken. |
| ‘Inermis’ | Doornloze vorm – veiliger voor speelplaatsen of voortuinen. |
| ‘Biflora’ | Bloeit twee keer per jaar: in mei én in september. |
| ‘Paul’s Scarlet’ | Rijkbloeiende rode meidoorn (kruising met C. laevigata). |
| ‘Plena’ | Gevulde bloemen, witte bloei met rijke sierwaarde. |
| ‘Alboplena’ | Gevulde witte bloemen met decoratieve uitstraling. |
| ‘Rosea’ | Zachtroze bloei, minder algemeen maar sierlijk. |
| ‘Autumn Glory’ | Sterke herfstverkleuring en grote rode bessen. |
Maak een afspraak met de Schetsservice
Heeft u behoefte aan hulp bij het ontwerp van uw tuin of het samenstellen van uw beplanting? Maak een afspraak met de Schetsservice in Bloemenpark Appeltern voor een deskundig en onafhankelijk advies.
Wat vindt u nog meer interessant?
Beplantingsplan maken
Tuinplanten kopen
Amerikaanse sneeuwbal - Viburnum 'Alfredo'
Beuk - Fagus sylvatica
Hemelse bamboe - Nandina domestica
